Szkoła Podstawowa im. Ireny Sendler w Toszku mieści się w zabytkowym budynku przy ul. Dworcowej 27. Szkoła ma ponad stuletnią historię, która splata się z dziejami miasta.
            Pierwsza wzmianka o szkole w Toszku pochodzi z dokumentu księcia Kazimierza Oświęcimskiego z roku 1421, w którym wymieniony zostaje rektor –Mathias Fridenreich. Szkoła istniała zapewne już wcześniej i była związana z pierwszym kościołem w mieście pod wezwaniem św. Piotra. Na przestrzeni XV – XVII w. szkolnictwo było ściśle związane z działalnością Kościoła i podlegało jego jurysdykcji.

Nieocenionym źródłem informacji o dziejach miasta jest książka księdza Johannesa Chrząszcza pt: ,,Historia miast Pyskowic i Toszka”, w której znajdziemy informacje z XVIII – wiecznej kroniki parafialnej, dzięki której wiadomo, że w 1727 roku: „rektorem szkoły jest Grzegorz Novatias. Otrzymuje 16 talarów dochodu (…). Do szkoły uczęszcza jednak niewielu uczniów szczególnie latem jak pasie się bydło”.

Sprawozdanie miejskie z 1800 r. zawiera ciekawą informację, że szkołą opiekuje się hrabia Gashin i proboszcz Józef Parol, a „izba szkolna jest w dobrym stanie”. W 1833 r. miasto przeżyło wielka tragedię. W nocy 20 maja 1833 r. wybuchł ogromny pożar, który zniszczył niemal całe miasto – „dwieście rodzin straciło dach nad głową i wpędzonych zostało w skrajną nędzę”. Szkoła jednak ocalała – w 3 klasach uczyło 3 nauczycieli, a naukę pobierali chłopcy z Toszka, Oracza, Boguszyc, Pisarzowic, Kotliszowic i Sarnowa. Po wielkim pożarze miasto powoli się odradzało, dzięki pomocy finansowej rządu pruskiego i okolicznych miast, odbudowano domy a liczba mieszkańców stopniowo rosła.

W kronice miejskiej w 1871r. zapisano:

„szkoła posiada 6 klas i 6 nauczycieli, miasto wydaje 700 talarów na cele szkoły”.
W drugiej poł. XIX w. w Toszku mieszkało ok. 320 mieszkańców wyznania ewangelickiego, którzy zabiegali o utworzenie parafii i szkoły ewangelickiej. W 1874 r. powołano do życia ewangelicką parafię toszecko – pyskowicką, a nową świątynię przy ul. Strzeleckiej poświęcono w 1876 r. Dzieci wyznania ewangelickiego uczyły się wspólnie z dziećmi katolickimi i wyznania mojżeszowego. Była to tzw. szkoła symultaniczna, jednak w 1886 r. nastąpił rozdział szkół i w Toszku istniały formalnie 2 szkoły elementarne: katolicka i ewangelicka, jednak nauka odbywała się w tym samym budynku, zapewne przy kościele parafialnym. Rozwijające się miasto potrzebowało nowej szkoły. Ksiądz  Johannes Chrząszcz w swej książce o Toszku napisał: „ W 1910 roku zbudowano nową szkołę za 48791 marek przy ulicy Dworcowej. Parcelę na ten cel uzyskano już wcześniej. Projekt opracował rządowy architekt Raffelsiefen ze Strzelec Opolskich. Budową kierował Wichura z Tarnowskich Gór. Budynek zawiera 7 pomieszczeń klasowych, pokój nauczycielski, mieszkanie dla nauczyciela i woźnego. (…) Budynek oddano w użytkowanie 13 czerwca 1911 r.”- to jest budynek naszej szkoły!

            Ciekawych informacji o działalności szkoły dostarcza zachowana „Kronika Szkolna” z 1883 r. napisana w języku niemieckim przez rektora – kierownika szkoły Felicjana Bittnera. Autor opisuje krótko historię Toszka, przytacza informacje o nauczycielach i ich uposażeniu sięgając 1806 r. W kronice znajdują się informacje o epidemiach i anomaliach pogodowych, które dotknęły mieszkańców Toszka oraz dane liczbowe o uczniach i absolwentach szkoły np.: co roku 14-latkowie składali tzw. wielkanocne egzaminy końcowe i w 1888 r. szkołę ukończyło 18 chłopców i 18 dziewcząt. W 1925 r. szkoła katolicka liczyła 362 uczniów, a szkoła ewangelicka 48, niektóre zajęcia odbywały się wspólnie np.: wycieczki do lasu miejskiego.

6.XI 1925r. Związek Szkolny podjął decyzję o rozbudowie budynku szkolnego, jednak dopiero w 1933 r. dobudowano 4 pomieszczenia klasowe. W 1934 r. było już 12 klas, a szkołę opuściło 59 absolwentów. Na podstawie zachowanej kroniki (tłumaczenie p. Leopold Polczyk) wiemy, że uczniowie brali udział w licznych akademiach okolicznościowych, konkursach recytatorskich, świętach młodzieży (czyli sportu).

            Wybuch II wojny światowej i przemiany polityczne w 1945 r. zmieniły szkołę.

W czasie wojny budynek był częściowo wykorzystany jako magazyn wojskowy, ale już w kwietniu 1945 r., nowy kierownik szkoły w Toszku, pan Ignacy Chmura rozpoczął przygotowania do otwarcia placówki. W maju 1945r. zapisywano dzieci do przedszkola i szkoły, a także dorośli mogli rozpocząć naukę na specjalnych kursach. 18 maja 1945r. odbyły się pierwsze lekcje w 3 klasach i 3 grupach wiekowych. W szkole powszechnej, najpierw 7-letniej, a następnie 8-letniej, dzieci rozwijały swoje talenty, brały udział w konkursach, okolicznościowych akademiach, wycieczkach np.: do Krakowa, Oświecimia, nad Morze Bałtyckie w ramach tzw."zielonej szkoły".

Na terenie szkoły działały różne organizacje młodzieżowe np.: ZHP, PCK, LOP, dzieci korzystały z dodatkowych zajęć pozalekcyjnych w ramach kółek zainteresowań np. kółko techniczne, fizyczne, teatrlne. Dzieci dojeżdżające do szkoły z okolicznych wiosek objęte były opieką świetlicową.

W związku z rozwojem miasta i wzrostem liczby mieszkańców uchwałą Rady Miejskiej w Toszku podjęto decyzję o budowie nowej szkoły podstawowej. W 1964 r. oddano do użytku Szkołę Podstawową nr 2. im.Gustawa Morcinka, przy ulicy Wilkowickiej 5. W budynku przy ulicy Dworcowej, dalej działała Szkoła Podstawowa nr1., zwana popularnie „starą”.

            W 1973 r. szkoła została przekształcona w Zbiorczą Szkołę Gminną  (ZSG). Ze względu na dużą liczbę dzieci nauka odbywała się na dwie zmiany aż do godz. 16.30.

W 1993 r. powstał Społeczny Komitet Budowy Sali Gimnastycznej i Modernizacji SP nr 1. 27 lutego 1996 r .uroczyście oddano do użytku nową, długo oczekiwaną salę gimnastyczną!

            Reforma oświaty w 1999 r. powołała do życia nowy typ szkoły – gimnazjum. 1 września 1999 r. rozpoczęło swoją działalność Gimnazjum w Toszku, odtąd, w jednym budynku istniały równolegle: 6-letnia szkoła podstawowa i 3-letnia szkoła gimnazjalna.
SP nr 1. zakończyło swoją działalność 21 czerwca 2002 r. wraz z końcem roku szkolnego.

W gimnazjum rozpoczęła naukę młodzież z całej gminy toszeckiej. Uczniowie wraz z nauczycielami zrealizowali wiele ciekawych projektów i programów edukacyjnych zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia na szczeblu wojwewódzkim, ogólnopolskim i miedzynarodowym. Wiele z nich jest kontynuowanych, np.: od 2002 r. szkoła uczestniczy w międzynarodowym programie badawczym - The Globe Program. Młodzież prowadzi regularne badania atmosfery, hydrosfery, gleb i pokrycia terenu - zebrane odczyty wysyłane są do bazy danych w Waszyngtonie. Nasza szkoła znajduje się w czołówce szkół w Polsce, które aktywnie uczestniczą w tym programie.

Młodzież angażowała sie również w akcje charytatyne np.: zbiórki pieniędzy na Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, niesienie pomocy dzieciom w Afryce w ramach "Adopcji na odległość".

            W dniu 29 stycznia 2008 r. na wniosek Rady Pedagogicznej Rada Miejska Toszka podjęła uchwałę nadającą Gimnazjum w Toszku imię Ireny Sendler – wielkiej Polki, która w czasie II wojny światowej urartowła ponad 1000 żydowskich dzieci przed śmiercią z rąk nazistów. Uroczystość nadania imienia szkole odbyła się 29 maja 2008 r. Licznie przybyli zaproszeni goście: córka zmarłej kilka dni wcześniej naszej Patronki, Pani Janina Zgrzembska, David Peleg ambasador Izraela, Susan Parker-Burns konsul USA, Gerard Kusz - biskup gliwicki, przedstawiciele wojewódzkich władz oświatowych. Patronat nad całą uroczystością objął prezydent RP Lech Kaczyński, który przesłał list gratulacyjny dla całej społeczności szkolnej. Uroczystość rozpoczęła się mszą św. odprawioną w kościele parafialnym przez biskupa Gerarda Kusza, następnie na terenie szkoły odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci patronki oraz poświęcono sztandar szkoły. W sali gimastycznej zebrani goście kolejno zabierali głos oraz obejrzeli przedstawienie szkolne „Życie w słoiku“. Na zakończenie uroczystości burmistrz Toszka Pan Jacek Zarzycki poprowadził gości na toszecki Zamek, gdzie odbyła się ostatnia część obchodów, na którą przybył również konsul Niemiec z Opola Pan Ludwig Neudorfer. W trakcie wizyty na zamku goście zwiedzili wystawę poświęconą historii miasta i szkoły, dokonali pamiątkowych wpisów w kronice szkoły.