SPRAWOZDANIE
100-lecie „Starej” szkoły w Toszku
W dniu 11 czerwca 2011r. Gimnazjum w Toszku spadkobierca dorobku tzw. „Starej” szkoły w Toszku, obchodziło 100-lecie istnienia w obecnym budynku.
Uroczystość odbyła się pod patronatem Parlamenty Europejskiego, Ministra Edukacji Narodowej, Starosty Powiatu Gliwickiego oraz Burmistrza Toszka.
W spotkaniu wzięło udział prawie 200 absolwentów z Polski, Niemiec, USA. Uroczystość zaszczycili swym udziałem sponsorzy wydarzenia oraz następujący goście oficjalni:
- Ks. Marian Piotrowskiego i Gerard Wentzel – obecny i były proboszcz toszeckiej parafii wraz z rzeszą księży pracujących przez lata z młodzieżą szkoły
- Piotr Duda- przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ Solidarność- absolwent rocznika 1977.
- Ewa Baran – Dyrektor Wydziału Edukacji i Nauki Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach w imieniu Pana Adama Matusiewicza- marszałka województwa śląskiego
- Elwira Barańska-Szczerba- Wicedyrektor Kuratorium Oświaty Delegatury w Gliwicach w imieniu Pana Stanisława Fabera– śląskiego kuratora oświaty
- Sławomir Adamczyk- członek Zarządu Powiatu Gliwickiego
- Grzegorza Kupczyka- Burmistrza Toszka
- Ireneusza Kokoszka- Przewodniczącego Rady Miejskiej Toszka
- Zdzisława Mrózek- Wiceburmistrz Toszka
- Tadeusz Kobiernik- Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej Toszka
- Adam Konieczny – Przewodniczący Komisji Oświaty i Kultury Rady Miejskiej Toszka
- Dyrektorzy szkół i przedszkoli Gminy Toszek
- Natalia Szpak, Jan Kotowski , Maria Bukowsk- byli dyrektorzy szkoły.
- Zofia Brzezińska- wieloletnia nauczycielka szkoły, obecnie prezesa toszeckiego Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego.
- Jacek Zarzycki , Mari Nowak-Kowalska, Herbert Karlowski, Jerzy Mrzygłód- przyjaciele szkoły
- Michał i Dorota Matheja – przedstawicieli koła Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego w Toszku .
Obchody rozpoczęła uroczysta Msza Święta sprawowana o godz. 11.00 w intencji całego środowiska szkoły przez zespół duszpasterzy związanych obecnie i w przeszłości ze szkołą. Eucharystii przewodniczył były proboszcz naszej parafii ks. Gerard Wentzel. Okolicznościowe kazanie wygłosił ks. Rafał Przybyła- absolwent szkoły rocznika 1995.
Po zakończeniu Eucharystii zebrani w uroczystym pochodzie udali się wraz z orkiestrą i pocztem sztandarowym na teren szkoły , gdzie wszyscy przybyli goście pozowali do zbiorowej fotografii wykonanej ze specjalnie w tym sprowadzonego wysięgnika. Dzięki temu każdy z kilkuset zebranych miał szansę na odnalezienie swej twarzy na odbitkach , które już około godz. 15.00 zaczęto rozprowadzać wśród przybyłych.
Po wykonaniu zbiorowej fotografii zebrani udali się do punktów rejestracji, gdzie otrzymali pamiątkowe smycze z identyfikatorami oraz gadżety wydane z okazji jubileuszu szkoły. Szczególne zainteresowanie wzbudziła wśród absolwentów książka pt. „Z dziejów toszeckiej szkoły” autorstwa Pani Donaty Podkowy – nauczycielki historii . Książka zawiera rys historyczny szkoły w Toszku począwszy od XIV wieku, wykaz absolwentów szkoły od 1946 r. (ponad 4400 nazwisk) oraz dział fotograficzny z ponad setką unikalnych, nigdy nie publikowanych fotografii.
Około godz. 13.00 uczestnicy uroczystości zabrali się po stronie wschodniej szkoły, by wziąć udział w dalszej części obchodów. W tej części obchodów Przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ Solidarność Pan Piotr Duda oraz Burmistrz Toszka Pan Grzegorz Kupczyk odsłonili pamiątkową tablicę okolicznościową w formie zegara słonecznego. Zegar słoneczny usytuowano na południowej ścianie budynku. Jego projekt powstał w pracowni Pana Marka Szymochy z portalu www.gnomonica.com, www.zegarysloneczne.pl . Z uwagi na istniejące już na wschodniej elewacji szkoły płaskorzeźby bajek braci Grimm , zegar wykonano w renesansowej technologii drapanych tynków barwnych tzw. sgraffito. Wykonawcą płaskorzeźby tego unikalnego zegara jest Pan Ryszard Pyclik z Brzegu- artysta sztukaterii. Odsłonięcie zegara poprzedzone zostało krótkim komentarzem autora jego projektu- Pana Marka Szymochy, który przyjął zaproszenie dyrektora szkoły Mariusza Podbrożnego do udziału uroczystości.
Etapy budowy zegara:
Po odsłonięciu zegara zebrani wzięli udział w odsłonięciu drugiej tablicy okolicznościowej poświęconej najdłużej pracującym w szkole kierownikom tj. Albertowi Langerowi i Felicianowi Bittnerowi. Odsłonięcia tablicy dokonali : Piotr Duda, Burmistrz Toszka, Dorota i Michał Matheja.
Dalsza cześć spotkania odbyła się na szkolnej sali gimnastycznej, gdzie po wprowadzeniu sztandaru odśpiewano hymn narodowy, a następnie głos zabrał Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego- dyrektor szkoły Mariusz Podbrożny. Na wstępie powitał wszystkich przybyłych i zwrócił się do zebranych z okolicznościowym przemówieniem:
Szanowni Zebrani , Drodzy Goście- Przyjaciele szkoły !
W najbliższy poniedziałek minie dokładnie 100 lat od chwili, kiedy nasza szkoła otwarła dla młodzieży swoje podwoje. Analizując zapisy naszych kronik, można odnieść wrażenie , iż po stu latach historia zatoczyła koło, wracając do swych początków. Stwierdzam to z wielką satysfakcją.
100 lat temu podczas uroczystego otwarcia nowego budynku było oczywiste, iż do szkoły uczęszczać będą uczniowie o różnych korzeniach etnicznych, religijnych, co potwierdza cytat naszego kronikarza, opisujący otwieraną szkołę jako zbiór 8 pomieszczeń klasowych , z których jedno wykorzystane zostało na bibliotekę, natomiast z kolejnych 6-ciu korzystały dzieci katolickie i żydowskie, ostatnie zaś zajmowały dzieci o wyznaniu ewangelickim.
Kolejne wersy opisu uroczystości towarzyszącej otwarciu szkoły obfitują dodatkowo w deklaracje związane z pragnieniem zachowania pokoju wyznaniowego- czyli szeroko rozumianej tolerancji jako fundamentu pracy szkoły. I choć minęło już 100 lat to idea ta wciąż jest aktualna bez względu na zagmatwane koleje losów ludzkich związanych z ziemią śląską. Lata 30 i 40 XX w. wraz z rozwojem nazizmu stanowiły przecież dramatyczny odwrót od zasad propagowanych od zawsze w naszej szkole. Po czasach nazistowskich toszecka ziemia dostała się pod władzę kolejnego totalitaryzmu, który na początku w niczym nie ustępował swemu poprzednikowi, chociażby w kwestii nacisku na zmianę nazwisk , które przed wojną brzmiały za „polsko” , a po wojnie okazały się za „niemieckie”. Jestem przekonany, że podzielicie Państwo mój pogląd w kwestii tego, iż nasza szkoła wyszła z tych zawirowań obronną ręką, a co najważniejsze od pierwszych lat swego powojennego istnienia ponownie weszła na drogę budowania przyszłości pokoleń młodych ludzi na gruncie tolerancji i poszanowania dla dorobku poprzednich pokoleń toszan, prawych obywateli Rzeczpospolitej Polskiej.
Doskonałym tego przykładem niech będzie fakt, iż pierwszy powojenny kierownik szkoły Ignacy Chmura, wbrew ówczesnemu klimatowi, nie bał się kontynuowania zapisów naszej kroniki, tym razem już w j. polskim. W ten sposób powstał unikalny dokument będący w swej istocie zaprzeczeniem rozwijającej się wtedy ideologii stalinowskiej. Stanowi to dla mnie potwierdzenie, iż bez względu na okoliczności szkoła musi starać się o jak największy umiar w reagowaniu na presję ideologiczną otoczenia, ponieważ tylko w ten sposób można wpajać młodym ludziom podstawowe, uniwersalne zasady ogólnoludzkie przejawiające się w szacunku do innego człowieka, bez względu na jego rasę, poglądy czy wyznawaną religię. Notabene, prawie 60 lat później, nadając naszej szkole imię Ireny Sendler - wielkiej Polki, wielkiej orędowniczki tolerancji, daliśmy dowód realizacji tych ideałów w codziennej pracy z młodzieżą . W takim ujęciu naszą szkołę należy postrzegać jako propagatora wartości uniwersalnych bez względu na aktualną ideologię.
Szanowni Zebrani !
Tylko od 1946 roku mury naszej szkoły opuściło ponad 4400 absolwentów, którzy napełnieni pozytywną energią przekazaną im przez oddanych sprawie nauczycieli rozpierzchli się po całym świecie, by swym życiem i pracowitością dawać świadectwo swych toszeckich korzeni, dowód wieloletniej, ciężkiej, codziennej pracy personelu szkoły- zapaleńców, jakich zawsze posiadała nasza placówka. Na sukces absolwentów składa się także praca całego środowiska- zawsze życzliwego szkole. Wiadomym jest przecież, że bez tej współpracy szkoła nie mogłaby realizować swej misji. Obecność całego środowiska szkoły na dzisiejszej uroczystości jest najlepszym dowodem na jej sukces, liczony, karierami naukowymi, biznesowymi, społecznymi oraz kolejnymi rocznikami młodych ludzi powierzanymi corocznie naszej szkole.
Szanowni Państwo!
Nasze dzisiejsze spotkanie jest wyjątkowe także i z innych powodów- odbywa się ono pod patronatem Parlamentu Europejskiego, Ministra Edukacji Narodowej, Starosty Powiatu Gliwickiego i Burmistrza Toszka. W piśmie skierowanym do mnie Pan prof. Jarzy Buzek- Przewodniczący Parlamentu Europejskiego napisał „…Powszechnie wiadomo, że Parlament Europejki jest zaangażowany w inicjatywy związane z młodzieżą, kulturą i edukacją. Uroczystość 100-lecia Gimnazjum im. Ireny Sendler w Toszku jest bardzo dobrą okazją do tego, by podkreślić znaczenie edukacji dla rozwoju jednostek i społeczeństwa jako całości…”. Cytat ten doskonale wpisuje się w pozycję i zasługi naszej szkoły dla środowiska lokalnego i społeczeństwa polskiego. Przytoczę tu tylko dwie postacie najbardziej znamienitych absolwentów naszej szkoły tj. prof. Józefa Musieloka, a jednocześnie znanego polskiego fizyka- byłego rektora Uniwersytetu Opolskiego , oraz Pana Piotra Dudy obecnego Przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ Solidarność, którego mamy przyjemność gościć dzisiaj w naszym gronie. Kariera Pana Piotra Dudy jest niezwykła (jak sam przyznał kiedyś w rozmowie ze mną), ponieważ gdy w pamiętnym 1981 roku- roku utworzenia ruchu „Solidarności”, opuszczał Toszek, nie przypuszczał, iż za następnych 30 lat zastąpi na stanowisku przewodniczącego NSZZ Solidarność- wielkiego Lecha Wałęsę.
Drodzy zebrani!
Na zakończenie mojego krótkiego wystąpienia pragnę gorąco podziękować Wam absolwentom za przybycie. Wasza obecność jest dla mnie wielkim honorem, zważywszy, iż niektórzy za was porzucili swe codzienne zajęcia i na wezwanie swej pierwszej „Alma Mater” stawili się w Toszku, podążając do niego z różnych części świata, począwszy od Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej poprzez Niemcy, aż po najdalsze zakątki naszego kraju.
Dziękuję także obecnym na sali wszystkim byłym nauczycielom i dyrektorom naszej szkoły. To dzięki wam możliwe było tworzenie w niej klimatu, jaki z wielką swadą opisuje w naszej książce jeden z jej absolwentów- Pan Piotr Kunce.
Ogromne wyrazy uznania kieruję także w kierunku mojego obecnego zespołu nauczycielskiego. To dzięki Waszemu wielomiesięcznemu wysiłkowi możliwym stało się zrealizowanie dzisiejszego przedsięwzięcia, tak oczekiwanego przez środowisko.
Dziękuję także władzom samorządowym za wsparcie finansowe organizacji naszego spotkania, jak również sponsorom zewnętrznym, bez których pomocy finansowej nie byłoby możliwe miedzy innymi wydanie naszej książki w takim nakładzie i formie.
W tym miejscu kieruję także szczególne wyrazy podziękowania na ręce Pani Donaty Podkowy- nauczycielki historii w naszej szkole. To dzięki jej zacięciu badawczemu możliwe było syntetyczne opracowanie nie tylko 100, ale prawie 600 lat historii szkoły w Toszku. Dziękuję jednocześnie wszystkim tym, którzy pomogli w skompletowaniu materiałów fotograficznych książki, które zapewne wielu czytelników uzna za najciekawszą stronę tej publikacji. Dziękuję najstarszym absolwentkom naszej szkoły- Paniom Joannie Pacule i Edeltraudzie Haltof za doskonałą współpracę przy konsultacji opisów fotografii. Dziękuję także Paniom z sekretariatu naszej szkoły, dzięki którym możliwe było spisanie ponad 4400 nazwisk absolwentów szkoły.
Na zakończenie pragnę osobiście podziękować Panu Piotrowi Kunce, który jako jedyny z absolwentów odpowiedział na nasze wezwanie do wymiany wspomnień, refleksji z okresu swego pobytu w szkole i zapewniam Państwa, iż uczynił to w sposób mistrzowski, o czym mogą się Państwo przekonać, czytając jego „Esej 100-lecia”.
Po wygłoszeniu przemówienia dyrektor Podbrożny poprosił o zabranie głosu Burmistrza Toszka, który w krótkim przemówieniu podzielił się z zebranymi swymi refleksami na temat 100-lecia szkoły.
W dalszej części odczytano list prof. Jerzego Buzka wystosowany do społeczności szkolnej z okazji objęcie uroczystości patronatem przez Parlament Europejski.
Ponadto głos w kolejności zabrali następujący goście : Ewa Baran, Elwira Barańska-Szczerba, Sławomir Adamczyk. Na zakończenie tej części uroczystości odczytano listy Pana Zygmunta Łukaszczyka – wojewody śląskiego oraz prof. Józefa Musieloka- absolwenta szkoły rocznik 1960.
Na zakończenie części oficjalnej zebrani goście uczestniczyli w okolicznościowym wykładzie historycznym poświęconym wielokulturowości ziemi gliwickiej. Wykład poprowadziła Pani Anna Kulczyk z Muzeum w Gliwicach. Spotkanie na sali podsumowano krótkim programem artystycznym przygotowanym przez uczniów szkoły. Cześć oficjalną zakończono hymnem narodowym, po czym wszyscy uczestnicy zjazdu udali się na poczęstunek i zwiedzanie wystaw przygotowanych w salach lekcyjnych.
Około godz. 16.30 wszyscy chętni w asyście młodzieży szkolnej wzięli udział w pochodzie na cmentarz parafialny (graniczący z terenem szkoły) gdzie złożono kwiaty i zapalono znicze na nagrobkach wszystkich zmarłych nauczycieli „Starej” szkoły w Toszku. Odwiedzono nagrobki następujących nauczycieli: Felicjana Bittnera, Alfreda Jędrusińskiego, Stanisława Podbrożnego, Mieczysława Kunysza, Zygmunta Goli, Alberta Langer, Bolesława Przybyłowskiego, Ireny Szychowskiej, Bogusława Heise.
Obchody 100-lecia „Starej” szkoły w Toszku zakończono w godzinach wieczornych zabawą taneczną.
Mariusz Podbrożny
Listy:
przeslanie_prof_Jerzego_Buzka.pdf
list_marszalka_wojewodztwa_slaskiego.pdf
list__slaskiego_kuratora_oswiaty.pdf
Album fotograficzny cz. I : http://gimnazjum-toszek.edupage.org/photos/?gallery=181&photo=album&galstart=181
Album fotograficzny cz. II: http://gimnazjum-toszek.edupage.org/photos/?gallery=182&photo=album